Rusland
17 en 18 oktober - Moskou
Onze 2e nachttrein was luxer dan de eerste met zelfs een eigen tv. De provodnik in deze trein sprak totaal geen Engels, waardoor het voor ons wel onduidelijker was. We hadden namelijk wel weer een nachtelijk bezoek verwacht van paspoortcontroleurs, maar het bleef angstvallig stil. We vroegen ons af of dat wel ok was, maar probeer die vraag maar eens beantwoord te krijgen... Net als in de vorige trein was het erg rustig en de rest van de reizigers lukte het wel om contact te leggen met de stewardess, waardoor wij het idee kregen de enige toeristen te zijn.
Om 8 uur 's ochtends rolden we Moskou binnen en het was er erg grijs en zelfs nog wat schemerig. En dat terwijl we weer een tijdzone waren opgeschoven. Geld hadden we zo gepind en daarna gingen we al puzzelend de metro in. Natuurlijk lijkt de New Yorkse metro (om er maar 1 uit te halen) globaal wel op die van Moskou, maar de moeilijkheid zit 'm hier in Rusland in de namen, die lastig te ontcijferen zijn. Na wat opstartproblemen hadden we het systeem vrij snel gekraakt.
Hoe graag we ook een douche hadden willen nemen, op dit tijdstip van de dag was de kamer natuurlijk nog niet vrij, dus dropten we onze spullen bij het hotel en verdwenen weer de metro in. We hadden bedacht dat we niet meteen naar het Rode Plein en het Kremlin zouden rennen, dus bekeken we een klooster, Gorki Park, een enorm standbeeld van Peter de Grote en een Russische openlucht tentoonstelling. Ook pakten we een stukje rijden met de monorail mee.
De volgende dag stond dan toch echt het Kremlin op het programma, terwijl de lucht de meest donkere grijstint had aangenomen die we ooit gezien hadden. Hmmmmm... bleek de ommuurde stadskern op donderdag gesloten te zijn... En dus moesten we het doen met een rondje om de muur heen en uitzichten van een afstandje. Wel met ons nieuwe parapluutje boven ons hoofd... Het Rode Plein was gelukkig wel te bewonderen, inclusief kerk met de kleurrijke koepeltjes. Na nog wat uurtjes te hebben rond gebanjerd en 2 kerkjes verder besloten we een metro ontdektocht te organiseren. We gingen de mooiste metrostations af waar we marmeren pilaren en bronzen beelden van statige Russen fotografeerden. Bijkomend voordeel was dat onze kleding zo lekker kon drogen, omdat er niet bezuinigd wordt op de stookkosten in de metrostations en de metro zelf. We stopten onze tour maar, toen we elkaar even uit het oog verloren waren. Blijkbaar werden we wel erg vertrouwd met de ondergrondse.
Tussendoor hebben we natuurlijk nog culinair gedaan, zowel op z'n Ukraiens als op z'n Russisch. En we hebben alvast vodka ingeslagen, voor ons volgende treintraject...
19 en 20 oktober - Per trein naar Perm
Na een goede nachtrust in Moskou, konden we er weer tegenaan. Rond het middaguur vertrok onze trein in de richting van Chita in het zuidoosten van Rusland. Maar zo ver kwamen wij (voorlopig nog) niet. Onze reis stopte al na 24 uur in de Oeral in de stad Perm. Maar voordat we daar aankwamen, kregen we eindelijk ook eens wat meer van Rusland vanuit de trein mee. Nog maar 20 minuten buiten Moskou begon de zon door te breken, wat ons deed vermoeden dat het voornamelijk door de smog kwam, al die grijze tinten.
De trein waar wij in reisden, was niet de échte Trans Siberie Express. Het eerste stuk van de route ging over een oud gedeelte van de lijn. Het tweede gedeelte ging wel over hetzelfde spoor. Alleen had ons treintje een ander nummertje, stopte ie veel vaker en kwamen we vooral Russen in het gangpad tegen.
We reden de toendra tegemoet en kwamen langs kleine dorpjes met houten huizen, modderpaden en met een klein beetje geluk was er ook nog een bewoner met een auto.
Op de stationnetjes werd wat gehandeld door omaatjes in bloemetjesjurken en met gebreide mutsen op hun hoofd. 's Ochtends vroeg probeerden ze ons bier en gebakken vis aan te smeren...
Onze eerste winterse buien werden een feit, terwijl we ons bezighielden met het lezen van boekjes, spelletjes speelden en af en toe heet water tapten voor koffie, thee, soep of noodles. Zelfs het slapen in de trein ging deze 3e nacht prima en voor we het wisten, waren we al weer 2 tijdzones opgeschoven. Niet dat je daar veel van merkt, want de tijden in de trein worden vermeld in Moskou tijd. We gaan dus steeds verder achter lopen...
20 t/m 22 oktober - Perm
Bij aankomst in de toegangspoort tot Siberië, Perm, stortte het van de regen. Onze eerdere plannen om met het openbaar vervoer naar ons hotel te gaan, vielen in het water. We zagen het niet zitten om al te veel moeite te doen om uit te vogelen wie, wat, waar, hoe duur, enz. Die taxichauffeur stond daar ook niet voor niets. Onderweg reden we door plassen van 30 cm diep, welkom in de meest oostelijke stad van Europa!
In de lift van ons hotel maakten we uit het weersbericht voor gisteren, vandaag en morgen op dat het niet zo gek was dat wij gezegend werden met deze bui; de voorspelling voor de middag was 100% neerslag. We besloten het verkennen van deze industriestad nog maar even naast ons neer te leggen... Bovendien begon het al te schemeren...
De volgende dag gingen we eens op onderzoek uit hoe een mens zich rond Perm kan vermaken. 's Nachts was de temperatuur gekelderd naar rond het nulpunt, wat ervoor zorgde dat de regen plaats had gemaakt voor sneeuw. Maar we lieten ons niet tegenhouden. Er zijn in de omgeving 2 belangrijke bezienswaardigheden: de grootste ijsgrot van Europa en de enige gulag van Rusland die nog overeind staat. Na wat wikken en wegstrepen van negatieve recensies kozen we voor de gulag. Met een beetje hulp van een jongen van de toeristeninfo gingen we op weg naar het busstation. Daar moesten we een uurtje overbruggen en kochten wat proviand voor de tocht van 2,5 uur. We waren benieuwd welke luxe bus van ons was, toen de buschauffeur met een minibus kwam aanrijden. Je zag zo dat beiden WO II nog hadden meegemaakt. Gelukkig was de buschauffeur de koppige van de twee, want bij het optrekken hoorden we, dat de bus het allang had willen opgeven. Het ratelen van de versnelling, het pruttelen van de uitlaat, dat waren voor ons wel serieuze twijfels of we ons einddoel zouden halen. Oh ja, en dan was er ook nog het punt dat wij natuurlijk niet wisten waar we uit moesten stappen. We waren slecht van vertrouwen om te denken dat de chauffeur onze aanwijzingen niet begrepen had. We hielden dus zelf een oogje in het zeil, terwijl we door de Oeral tuften en steeds meer buiten de bewoonde wereld kwamen. De wereld naast de weg bestond uit groene naaldbomen, gele begroeiing en grijze lucht. En toen... als vanuit het niets zag Sven de cirilische letters die we uit ons hoofd geleerd hadden in de juiste volgorde op een bord staan. De chauffeur had al vaart geminderd en zwaaide in zijn binnenspiegel naar ons dat dit onze 'stop' was.
En daar stonden we dan, langs de kant van de weg, in the middle of nowhere, terwijl we de bus weer weg hoorden pruttelen. De gulag zou nu nog 3 km lopen zijn. Er was maar 1 kant om op te gaan, namelijk in de richting van het plaatsje. Weer sloegen de twijfels toe, die groter werden bij het doorkruisen van een spookdorpje met zwartgeblakerde, half ingestorte en verlaten huizen. Zouden wel bij het juiste plaatsje zijn? Het vervolg van de weg was onverhard met, wonderbaarlijk genoeg, wel overal verkeersborden, zoals 'oversteekplaats' terwijl een zebrapad toch echt ontbrak. In het volgende dorp keken we goed om ons heen of we de psychiatrische patiënten zagen, die hier, volgens 1 van onze bronnen, vrij rondliepen en tegen autoramen bonkten. Deze hindernis liepen we gelukkig niet tegen het lijf.
Aangekomen bij de gulag, genaamd 'Perm 36', was er een man, Sergei, die ons welkom heette en ons in de woorden Engels die hij kende werkelijk alles over deze plek wilde vertellen. Helaas kwam het meeste niet over, maar wij bewonderden zijn passie. Er was een film in het Engels over de vele gulags die de Sovjet Unie vanaf de jaren 20 heeft gehad om daar staatsvijanden op te sluiten, de meesten simpelweg voor het uiten van hun mening. Op het 'hoogte'punt zaten er in totaal meer dan 2 miljoen mensen gevangen. In embarmelijke omstandigheden moesten deze mensen bijvoorbeeld graven naar goud of uranium. Bij sluiting van de kampen werden alle bewijsmaterialen dat de gulag er ooit geweest is met de grond gelijkgemaakt door de KGB. Met 'Perm 36' is dit in 1987 ook gebeurd, alleen is toen niet alles vernietigd en zijn een aantal initiatiefnemers in de jaren erna begonnen met wederopbouw met als doeleind het levend houden van de geschiedenis.
Om daar te staan tussen het prikkeldaad, de hekken, de wachttorens en te zien hoe de gevangenen leefden, het was heel onwerkelijk dat dit pas 25 jaar geleden gestopt is. Nu het voor ons frisjes aanvoelde, in onze dikke winterjassen, konden we ons niet indenken hoe het moet zijn geweest bij -30 voor zwaar ondervoede mensen. Binnen was er geen verwarming en men sliep op planken zonder lakens of dekens.
Onder de indruk verlieten we deze plaats om onze tweede uitdaging aan te gaan: terugkomen in Perm. Dit bleek eenvoudig te gaan. We hadden al snel een bus aangehouden, die ons weer terugbracht bij het busstation, waar het ondertussen begon te schemeren.
Vandaag hebben we Perm zelf bekeken, nadat we lekker uitgeslapen hadden. Het wordt hier pas om een uur of 9 licht, dus eerder opstaan had toch geen zin. We volgden de groene route, die je rondleidt door straten van Perm. Wat opviel, was dat bijna elke gebouw een 'landmark' genoemd werd, terwijl dit in onze ogen lang niet altijd terecht was. In een park kregen we een hele horde duiven achter ons aan, die zich erg hongerig begonnen te voelen, vanwege de naderende winter. Ongeveer elke 2 uur moesten we zelf ook even naar binnen om op te warmen. Die groene lijn volgen met 80 cm sneeuw lukt natuurlijk niet meer over 3 maanden... Overal lazen we over een verwoestende brand in 1842 die Perm in de as heeft gelegd. Behalve dan natuurlijk het spookhuis dat door toedoen van een heldhaftige heks overeind is blijven staan. Om de dag af te sluiten hebben we nog een over-the-top warenhuis bezocht en inkopen gedaan voor ons volgende treintraject. Een busritje naar het station was trouwens 25 keer goedkoper dan de taxirit op de heenweg!!!
22 t/m 25 oktober - Per trein naar Irkutsk
Jawel, laat op de avond stapten we dan toch echt op de Trans Siberië Express! Wat een trein! En vooral, wat een luxe in ons eigen compartiment! Hier houden we het wel 55 uur vol! We probeerden meteen onze nieuwe wodkaglaasjes uit, want wodka uit een 'Friends'mok smaakt dan wel prima, eigenlijk is het natuurlijk een belediging tegenover de Russen... 's Nachts bewaken wij de fles hier in de trein met gevaar voor eigen leven. Bij het openen van de fles, verschijnt steevast het hoofd van een Russisch mannetje om de hoek van de deur. Trouwens nog een leuk generaliserend feitje: de Rus ziet bier niet als alcohol en je kunt het dan ook op ieder moment van de dag drinken. Bij het betreden van de restauratiewagon op de eerste ochtend verwachtten we dan ook de alcoholwalmen tegemoet te lopen, maar niets was minder waar, geen Rus te bekennen. Waar zouden ze uithangen?!? De ontbijtkaart in de trein was niet al te uitgebreid net als de muziekselectie. En zo zaten we als enige klanten aan een witte snee brood met techno op niet al te subtiele volumesterkte op de 'achtergrond'.
Terwijl de temperatuur binnen opliep tot 31 graden, vroor het buiten de trein licht. De wereld begon er plaatselijk wit uit te zien. Tja, we zijn dan ook officieel in Siberië. Maar die verwarming hoeft wat ons betreft echt niet zo hoog (zeker niet als we geen raam open kunnen doen)!
We vermaakten ons prima in de trein en op de stations en kwamen voor het eerst sinds Warschau weer eens toeristen tegen. Verder is de trein echt leeg! Dit hadden we absoluut niet verwacht! Daarnaast blijken de meeste mensen als molletjes te leven. Het compartiment gaat potdicht, men komt niet in de restauratiewagon. Met een beetje mazzel gaan nog net hun gordijntjes open, dus denk maar niet dat ze de trein verlaten bij het aandoen van een station. De provodnik is er maar al te blij mee dat wij de boel graag verkennen. Dan doet ze de deur tenminste niet voor niets open. Ze heeft ook een soort moedergevoelens voor ons ontwikkeld, want ze is als de dood dat de wodkatrein zonder ons vertrekt. Met handen en voeten legt ze ons steeds uit wanneer we weer bij de trein moeten zijn.
Na nog een nachtje trein kwamen we zo langzaam maar zeker in hartje Siberië. We dreven 's ochtends ons bed uit vanwege de temperatuur, maar volgens de thermometer was het buiten toch echt -4. Wat nog leuker was, de wereld was helemaal wit! Echt geweldig! We waren meteen klaarwakker. Het bleef nagenoeg de hele dag sneeuwen en de trein stampte door, terwijl de sneeuw horizontaal langs kwam. Ons ontbijt bestond uit soep met brood in ons eigen compartiment en later op de dag kochten we een avondmaaltijd bij de omaatjes, die, na een dag afwezig geweest te zijn, weer op ons stonden te wachten.
Na nog een derde nacht 'geslapen' te hebben was het al weer tijd om afscheid te nemen van de Trans Siberië Express. Hij ging verder naar Vladivostok en wij stapten uit bij Irkutsk.
25 en 26 oktober - Baikalmeer en Irkutsk
De eerste dag uit de trein gingen we naar het dorp Listvyanka, bij het beroemde Baikalmeer. Daar kan je als toerist zijnde natuurlijk niet zomaar omheen, het is tenslotte het grootste en diepste meer ter wereld. Je schijnt zelfs rechtstreeks uit het meer te kunnen drinken. Listvyanka, tja, wat kan een mens daar over zeggen? Het oorspronkelijke dorp is zoals we er de afgelopen dagen veel gezien hebben vanuit de trein, daarmee is niets mis. Maar het dorpje wordt vooral 's zomers overspoeld met toeristen en daardoor ontsieren de uit de grond gestampte hotels het plaatsje wel een beetje. Wij overnachtten in het oude Listvyanka en hadden een gastvrouw die enorm haar best deed om het ons naar de zin te maken. Bij het verkennen van het plaatsje hebben we, ondanks dat ons kaartje onduidelijk was, mooie dingen gezien. We waren overdonderd door de grootte van het Baikalmeer, dat meer weg had van een zee. We liepen over een strandje en een vismarkt, terwijl de sneeuwvlokken weer begonnen te dwarrelen en we de mutsen verder over onze oren trokken.
Daarna gingen we op zoek naar de kabelbaan, in het uiterste westen van het dorp. Het kostte ons weer erg veel moeite, vanwege het ontbreken van Engelse wegwijzers, maar uiteindelijk liepen we een luid blaffende husky-achtige hond tegen het lijf die de stoeltjeslift bewaakte. Speciaal voor ons werd de lift even aangezwengeld en boven kwamen we uit bij een mooi uitzichtpunt. We waren blij met dit 'wow'-momentje en ook de afdaling te voet was de moeite waard. Aan het eind van de weg zijn we ook nog even bij het ecologisch museum geweest, waar we een virtuele show kregen in een duikboot. In het Russisch, dat dan weer wel... We moesten er erg lachen om een enorm bolle zeehond die er in een aquarium zat. Het leek net of hij ontploft was! Na dit bezoek aten we Omul (een vis die alleen in het Baikalmeer voorkomt) bij een restaurant.
Verder, tja, dit was wel alles wat we er hier uit konden halen.
Ohhh, we vergeten nog een verhaal... Op de terugweg van het restaurant naar ons hotel, moesten we over een toegangsweg langs het Baikalmeer lopen. Muts op, winterjas aan, de sneeuw lag tenslotte al op de straten. We hadden al een aantal wijntjes op, maar zagen daar toch echt 2 mannen met alleen een badhanddoek omgeknoopt de straat oversteken. Ze begonnen Russisch tegen ons te praten, toen ze voor de tweede maal overstaken en recht op ons afliepen. Waarschijnlijk gingen de heren naar de banyo (sauna) om daarna een verfrissende duik te nemen in het ijskoude meer (nu ongeveer 5 graden). Daar schijn je 25 jaar langer door te leven...
Na een nacht het slaaptekort ingehaald te hebben, werden we wakker in een totaal witte wereld. Tijd voor wat warmere kleding, de temperatuur blijft vandaag negatief!
Tijd om het dorpje Listvyanka te verlaten en nog wat van de stad Irkutsk te bekijken. Onze verwachtingen waren niet zo hoog. Maar wat hadden we het mis, Irkutsk is gewoon een erg leuke stad om je een dag in te vermaken! Afgezien van het feit dat de doorgaande wegen van een stad met verse sneeuw er niet erg fraai uitzien, probeerden we daar doorheen te prikken. En zo liepen we over de brug naar het centrum, terwijl onze bagage bewaakt werd op het station. Langs de rivier de Angara konden we lekker door de sneeuw dartelen en met een zonnetje erbij leek -4 niet eens zo koud. Al snel zagen we dat er een hele horde mannen, vrouwen en materieel ingezet was om de sneeuw te lijf te gaan. Heel efficiënt, maar wat moet er nu door die mensen heengaan? Het vooruitzicht om dag in, dag uit, de komende 5 maanden aan de slag te moeten met je sneeuwschep. Waarschijnlijk doe je de gordijnen dan heel anders open dan dat wij vanmorgen deden...
Irkutsk, heel leuk, heeft net als Perm een groene lijn. Het enige verschil is dat ie hier niet daadwerkelijk op de straat geschilderd staat. We hopten van bord naar bord en zagen zo een hoop mooie gebouwen, kerken (met bruidsparen), parken en standbeelden. En het mooie was, dat er nog altijd Russische vrouwtjes op naaldhakken rondliepen op de gladde stoepen.
We namen een heerlijk voorgerecht in het ene restaurant en gingen voor de overige 2 gangen een paar uur later bij een ander restaurant naar binnen.
De dag vloog voorbij en dus moesten we alweer naar het station voor onze volgende traject. Op naar Mongolië!
26 t/m 28 oktober - Per trein naar Mongolië
Dit is het verhaal van het eenzame wagonnetje.
De eerste nacht in de trein van Irkutsk (Rusland) naar Ulan Bator (Mongolië) was niet om over naar huis te schrijven. Veel hebben we niet geslapen vanwege luidruchtige medepassagiers. We zitten nu in een Mongoolse wagon en de verschillen met onze eerdere treinervaringen zijn enorm! Een voordeel is dat er niet zoveel wordt gestookt in deze trein. De ramen sluiten niet goed af, dus we voelen zelfs een briesje, maar tegen de kou kun je je beter weren dan tegen de warmte.
's Ochtends was onze provodnik in geen velden of wegen te bekennen. De deur van de wagon was op slot, dus bij stations konden we geen kant op. Toen we probeerden naar de wagon voor ons te komen, liepen we tegen hetzelfde probleem aan. We liepen weer de hele wagon door naar achteren en kregen daar de schrik van ons leven, toen we zagen dat er een hele sliert wagons ontbrak! We waren opeens de achterste wagon geworden! Het leverde natuurlijk wel een mooie plaat op, zo met de sneeuw op het spoor.
Gelukkig was het niet echt een straf om opgesloten te zitten in een trein die dwars door de besneeuwde taiga gleed. We genoten nog even van de laatste Russische dorpjes vanuit onze stoptrein.
Plotseling dook onze Mongoolse provodnik weer op. Wat een verschil met de elegante, Russische dames die we tot nu toe hadden... De Mongoolse variant had meer weg van een sumoworstelaar! Het was wel duidelijk dat we de grens naderden, de hele wagon was ineens in rep en roer.
Om een uur of 2 kwamen we aan in grensplaatsje Naushki. Er sprongen meteen wat mensen de trein uit, omdat het wel een tijdje in beslag zou nemen. De trein ging toen weer rijden, maar dit keer in de tegengestelde richting. De wagongenootjes op het perron waren natuurlijk in paniek, maar "no worries", we kwamen weer terug, maar dan op een ander perron. Na een hoop gepuzzel met wagons bleef uiteindelijk onze wagon moederziel alleen over aan het perron. Wij zijn blijkbaar de enige wagon die daadwerkelijk de grens overgaat.
Wij maakten ook maar even een ommetje rond het station, waar je eigenlijk geen foto's mocht maken. We probeerden onze laatste roebels op te maken. Dit lukte niet helemaal, maar toen we terug waren in onze eenzame wagon hopte er gelukkig een Mongools handelsvrouwtje naar binnen, die ons met alle liefde Tugrik wilde geven in ruil voor roebels. En toen hadden we opeens 5 verschillende valuta op zak.
Terwijl we wachtten op de paspoortcontrole maakten we snel de laatste wodka op, voordat we deze 'in konden leveren'. Na 3 uur wachten, kwam de eerste douanier de paspoorten innemen. Daarna werd ons compartiment 2 keer geïnspecteerd en liep er een hasjhond door de wagon. Vervolgens kregen we de paspoorten terug en konden we, geheel volgens schema, na 5 uur oponthoud verder. Al die tijd waren de toiletten in de trein gesloten. Volgens Sven hebben we nu 3 ertskarren achter ons hangen. De locomotief is vervangen door een Mongoolse.
Natuurlijk was het ondertussen al gaan schemeren, zodat we een half uur later in het pikkedonker bij de Mongoolse grens aankwamen. Hier begon opnieuw het circus dat douane heet. Dit werd aanzienlijk sneller gedaan, binnen 3 kwartier was alles klaar. Omdat we nog bijna 2 uur moesten overbruggen, sprongen we maar weer even uit de trein. En ja hoor, weer was ons wagonnetje eenzaam en alleen op een spoor gezet. Dit keer niet eens aan een perron. Er ging geen belletje bij ons rinkelen. We gingen tanden poetsen en naar het toilet in een gebouwtje naast de stationshal. Terwijl we naar ons arme wagonnetje stonden te kijken, kwam er ineens een lange trein aanrijden op het spoor vóór dat van ons. Ohoh... Hoe kwamen we nu weer in dat wagonnetje van ons? Sven herinnerde zich ineens horrorverhalen hierover. Paniek! Maar gelukkig was er 1 provodnik van de lange trein zo aardig om ons dóór haar wagon naar die van ons te laten gaan.
Toen we weer veilig in onze Remy-wagon zaten, begon ie meteen te rijden, terug, heen, terug, heen, om achter de lange trein gehangen te worden.
Jongens, wat een gedoe voor een treinreisje! Als het goed is, vertrekken we om 9 uur (plaatselijke tijd, dat is 8 uur na aankomst bij de Russische grens). We hebben in de tussentijd 25 kilometer afgelegd tussen de Russische en Mongoolse grensplaats. Wij zijn hiervan zó loom geworden, dat we hopelijk lekker door het moment van vertrek heen snurken...
Onze nachtrust werd zojuist ruw verstoord door geroffel op onze compartimentsdeur. De provodnik had wel graag dat we nu eindelijk uit haar domein vertrokken, want de eindhalte, Ulan Bator, was bereikt.
